Makowiec to tradycyjne polskie ciasto świąteczne, które króluje na stołach podczas Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Jest to puszysty, drożdżowy placek z bogatym nadzieniem z maku, miodu, bakalii i aromatycznych przypraw. Jego przygotowanie wymaga nieco czasu i cierpliwości, ale efekt końcowy z pewnością wynagradza wszelkie trudy. Tradycyjny makowiec zwijany jest w kształt strucli i pokrywany słodkim lukrem lub polewą. Jest to nie tylko pyszny deser, ale również ważny element polskiej tradycji kulinarnej.
Mak wypłucz dokładnie na sicie, a następnie zalej wrzącym mlekiem i pozostaw na 15 minut. Odcedź i zmiel trzykrotnie w maszynce do mielenia z drobnym sitkiem lub użyj blendera.
W rondelku rozpuść masło, dodaj miód i cukier, podgrzewaj na małym ogniu, aż cukier się rozpuści. Do zmielonego maku dodaj masę miodową, posiekane bakalie, skórkę pomarańczową, przyprawy i ekstrakty. Wymieszaj dokładnie. Żółtka ubij na puszystą masę i dodaj do masy makowej. Białka ubij na sztywną pianę i delikatnie wmieszaj do masy. Odstaw nadzienie do ostygnięcia.
Drożdże rozkrusz do miseczki, dodaj 2 łyżki cukru i 3 łyżki ciepłego mleka. Wymieszaj i odstaw na 10 minut do wyrośnięcia. W dużej misce wymieszaj mąkę z solą. Masło rozpuść i ostudź. Mleko lekko podgrzej. Do mąki dodaj wyrośnięty rozczyn, resztę cukru, jajka, mleko, rozpuszczone masło, skórkę z cytryny i ekstrakt waniliowy. Wyrabiaj ciasto przez około 10-15 minut, aż będzie elastyczne i gładkie. Uformuj kulę, przełóż do miski, przykryj ściereczką i odstaw w ciepłe miejsce na 1-1,5 godziny do podwojenia objętości.
Wyrośnięte ciasto wyłóż na posypaną mąką stolnicę i rozwałkuj na prostokąt o wymiarach około 30x40 cm. Na ciasto równomiernie wyłóż nadzienie makowe, pozostawiając 2 cm margines na brzegach. Zwiń ciasto w roladę, zaczynając od dłuższego boku. Dokładnie zlep brzegi i końce, aby nadzienie nie wypływało podczas pieczenia.
Blachę do pieczenia wyłóż papierem i posmaruj masłem. Przełóż na nią makowiec. Przykryj ściereczką i odstaw na 30 minut do podrośnięcia. Piekarnik nagrzej do 180°C. Przed włożeniem do piekarnika posmaruj makowiec roztrzepanym jajkiem z mlekiem.
Wstaw do nagrzanego piekarnika i piecz przez 45-50 minut, aż ciasto ładnie się zarumieni. Sprawdź patyczkiem, czy jest upieczone - powinien wychodzić suchy. Po upieczeniu pozostaw makowiec w blasze na 10 minut, a następnie przełóż na kratkę do całkowitego ostygnięcia.
W miseczce wymieszaj cukier puder z sokiem z cytryny i gorącą wodą, aż uzyskasz gładki, biały lukier o konsystencji gęstej śmietany. Jeśli lukier jest zbyt gęsty, dodaj odrobinę więcej wody. Jeśli jest zbyt rzadki, dosyp więcej cukru pudru.
Ostudzony makowiec polej lukrem i przed zastygnięciem możesz posypać posiekanymi orzechami lub kandyzowaną skórką pomarańczową. Pozostaw do zastygnięcia lukru. Krój ostrym nożem na plastry przed podaniem.
Makowiec ma w Polsce długą tradycję, sięgającą co najmniej XIV wieku. Mak od dawna był ważnym składnikiem w polskiej kuchni, symbolizującym obfitość i płodność. Według dawnych wierzeń mak miał również właściwości magiczne - miał zapewniać domownikom dobrobyt i chronić przed złymi mocami.
Tradycyjnie makowiec jest wypiekany na święta Bożego Narodzenia, gdzie stanowi jeden z obowiązkowych elementów wigilijnego stołu. W niektórych regionach Polski jest również popularny na Wielkanoc. Dawniej wierzono, że dzielenie się makowcem podczas Wigilii zapewni szczęście i pomyślność w nadchodzącym roku.
Przepis na makowiec zmieniał się przez wieki, ale podstawowe składniki pozostały te same: drożdżowe ciasto i bogate nadzienie z maku z dodatkiem miodu, bakalii i przypraw. Dawniej makowiec był znacznie prostszy - składał się głównie z maku i miodu, dopiero z czasem zaczęto dodawać bakalie, które były drogie i trudno dostępne.
Współcześnie makowiec pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich ciast, a jego receptura jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, często jako pilnie strzeżony rodzinny sekret.